રક્ષાબંધન પાછળની કથા – રાજાસુંય યજ્ઞથી લઇ આજના યુગ સુધીનો સફર

રક્ષાબંધન માત્ર રેશમના દોરાનો તહેવાર નથી, તેની પાછળ સદીઓ જૂનો ભવ્ય ઇતિહાસ અને પવિત્ર કથાઓ જોડાયેલી છે. આ પરંપરા કેવી રીતે શરૂ થઈ, ચાલો તેની કેટલીક પ્રચલિત કથાઓ જાણીએ.

• ભગવાન કૃષ્ણ અને દ્રૌપદી: મહાભારત કાળની સૌથી પ્રચલિત કથા અનુસાર, જ્યારે ભગવાન શ્રીકૃષ્ણે શિશુપાલનો વધ કર્યો, ત્યારે તેમના સુદર્શન ચક્રથી તેમની તर्जની આંગળી પર ઘા વાગ્યો અને લોહી વહેવા લાગ્યું. તે સમયે દ્રૌપદીએ સંકોચ વિના પોતાની સાડીનો છેડો ફાડીને કૃષ્ણની આંગળી પર બાંધી દીધો. આ સ્નેહ અને કર્તવ્યથી પ્રભાવિત થઈને શ્રીકૃષ્ણે દ્રૌપદીને વચન આપ્યું કે તેઓ હંમેશા તેની રક્ષા કરશે. આ જ વચન તેમણે દ્રૌપદીના ચીરહરણ સમયે નિભાવ્યું હતું.
• રાજા બલિ અને માતા લક્ષ્મી: પૌરાણિક કથા મુજબ, રાજા બલિએ પોતાના તપોબળથી ભગવાન વિષ્ણુને પ્રસન્ન કરીને તેમને પાતાળલોકમાં પોતાના દ્વારપાળ તરીકે રહેવા વિનંતી કરી. માતા લક્ષ્મી પોતાના પતિને પાછા વૈકુંઠ લાવવા માટે એક બ્રાહ્મણ સ્ત્રીનું રૂપ લઈને રાજા બલિ પાસે પહોંચ્યા. શ્રાવણ પૂર્ણિમાના દિવસે તેમણે રાજા બલિના કાંડે રક્ષાસૂત્ર બાંધીને તેમને પોતાના ભાઈ બનાવ્યા અને ભેટમાં ભગવાન વિષ્ણુને પાછા માંગ્યા.
• રાણી કર્ણાવતી અને સમ્રાટ હુમાયુ: મધ્યકાલીન ઇતિહાસમાં, ચિત્તોડની રાણી કર્ણાવતીએ ગુજરાતના સુલતાન બહાદુર શાહના આક્રમણથી પોતાના રાજ્યને બચાવવા માટે મુઘલ સમ્રાટ હુમાયુને રાખડી મોકલીને મદદ માંગી હતી. હુમાયુએ ધર્મની પરવા કર્યા વિના રાખડીની લાજ રાખી અને પોતાની સેના સાથે ચિત્તોડની રક્ષા માટે નીકળી પડ્યા હતા.

આ કથાઓ દર્શાવે છે કે રક્ષાનો આ સંબંધ લોહીના સંબંધથી પણ ઉપર છે. ઉલ્લેખનીય છે કે આ કથાઓ આપણા વિવિધ શાસ્ત્રો પાસેથી મળતી વિગતોને આધારે છે. શક્ય છે કે તેમાં ફેરફાર હોય કારણ કે પૌરાણિક કથાઓ અલગ અલગ ઘણા પ્લેટફોર્મ્સ પર અલગ અલગ રજૂ થઈ છે.

Follow on Social Media